Laten we beginnen met de opbrengst: in totaal hebben we voor ruim 200 kinderen langere of kortere tijd meegedacht over en gewerkt aan de best passende oplossing. Met een deel zijn we nog bezig, in andere gevallen geldt dat hulpverleners zelf een passend alternatief voor uithuisplaatsing hebben georganiseerd. Een aantal keer is dat helaas niet gelukt. Als Versnellingsteam hebben we bij 65 kinderen actieve inzet gepleegd waardoor zij thuis zijn gebleven of teruggegaan naar een zo thuis mogelijke plek. In een regio waar normaliter 250 kinderen per jaar uit huis worden geplaatst, is dat een enorme stap voorwaarts. De Versnellingsaanpak oogst daarnaast ook landelijke interesse. Zo mochten we in november als best practice inspreken in de Tweede Kamer en staan we op de shortlist van de landelijke initiatievencompetitie Gemeentedelers van de VNG.
Onze aanpak kent een aantal ingrediënten die samen optellen tot randvoorwaarden voor succes. We delen ze hieronder.
Het team als motor van vernieuwing
Een van de eerste stappen die we zetten, was het oprichten van een Versnellingsteam. Een team dat doet wat nodig is om het aantal uithuisplaatsingen in de regio terug te dringen. Niet om het van betrokken hulpverleners over te nemen maar door naast ze te staan. Het mandaat was er, budget was er en na een gezamenlijke sessie met de betrokken partners was er ook de wil om mensen uit te lenen. Uiteindelijk hebben we een team van 8 professionals samengesteld: 1 onafhankelijk aanvoerder, 1 regionale beleidsadviseur, 4 jeugdhulpprofessionals, 1 teamcoach en 1 (bestuurlijke) aanjager. Het team werkt dedicated 2 dagen per week aan de opdracht. Belangrijke uitgangspunten in de werkwijze zijn:
Het doel heiligt de middelen
Uithuisplaatsingen terugdringen is een helder doel. De richting hadden we ook scherp: instappen in casuïstiek en meedenken, met een domeinoverstijgende blik (breder dan de jeugdwet) en veel creativiteit kijken naar wat wél kan. We hebben vooraf aangegeven dat als we dit doel voor ogen houden we soms ook tegen schenen of heilige huisjes aan gaan schoppen (zonder onrechtmatig te handelen). Er is verandering nodig, immers de ambities van 7 jaar decentralisatie jeugdzorg werden (en worden) nog niet gehaald. Zonder de ruimte en het vertrouwen dat we van de opdrachtgever kregen was dit niet gelukt.
Vele handen maken licht werk
Acht mensen uit verschillende organisaties met verschillende achtergronden vanuit vertrouwen laten samenwerken en snel resultaten boeken die beklijven, vraagt om aandacht en begeleiding. De teamcoach heeft daarom intensief ingezet op teamvorming en elkaar leren kennen. Daarnaast faciliteert de teamcoach het werkproces waardoor er snel rust en structuur ontstond. Vanaf het begin hebben we gekozen voor een zelforganiserende werkwijze, gebaseerd op Scrum, fysiek samen op locatie. Door kortcyclisch resultaten te leveren in teamverband, bewijs je de meerwaarde van het team naar buiten maar ook naar binnen. Niks werkt zo stimulerend als samenhet onmogelijke mogelijk maken. Zoals een van de teamleden laatst zei:
“Ik heb nog nooit zo hard gewerkt en toch voelt het lichter dan ooit.”
Tone of voice
We hebben nadrukkelijk gekozen voor een optimistische toon en houding van het team. Dat betekent dat we waakzaam zijn voor cynisme en altijd kijken naar wat er wel kan. Vanuit nieuwsgierigheid en verwondering sluiten we aan bij de netwerkpartners waarmee we werken. In een sector waar medewerkers soms moedeloos worden van het systeem, is dit niet altijd gemakkelijk. Toch is het helpend om hoopvol en nieuwsgierig te blijven en elkaar daar ook toe te blijven stimuleren.
Empirische en eclectische aanpak werpt vruchten af
Agile geeft houvast
Hoewel we een afgeleide van Scrum gebruiken en teamleden in het begin niet eens wisten dat we dat deden, helpt het in de structuur. De werkzaamheden zijn veelomvattend, meedenken met gezinsvoogden, begeleiden van lastige gesprekken en aansluiten bij rondetafels met gezinnen, bestendigen van de aanpak door middel van beleid en besluitvorming en bestuurlijke escalatie als zaken vastlopen. Door visueel te maken waar we aan werken, wat de waarde daarvan is en met regelmaat te evalueren hoe we met elkaar werken, zorgen we voor kwaliteit en elkaar.
Interdisciplinair samenwerken
De kracht van een team met zoveel verschillende achtergronden betaalt zich uit. Niet alleen hebben we samen een ruim gevulde rugzak met interventies, ervaringen en zorgmethodieken. Door de aanwezigheid van uitvoerings- en beleidscapaciteit in één team is er een korte feedbackloop. Daardoor zijn trends en ontwikkelingen sneller zichtbaar en wordt daar vanuit beleid en bestuur sneller op ingespeeld. We noemen dat ook wel het laten stollen van de praktijk in beleid.
Een voorbeeld: tijdens een marktconsultatie waarbij de regio aan aanbieders voorlegde om het ambulante Team AnderS dat door het Versnellingsteam was opgericht in de markt te zetten, leerden we dat de markt juist heel blij is met de huidige onafhankelijke constructie. Daarop is besloten van een aanbesteding af te zien en alternatieven te onderzoeken.
Korte escalatielijnen voor snelheid
Als we op uitvoerings-, management- en directieniveau tegen onoverkomelijke issues aanlopen, we direct aan tafel zitten bij de enabling crew. Dit is een compacte afvaardiging van 4 bestuurders van de regio, jeugdbescherming en Veilig Thuis. Zij nemen verantwoordelijkheid in het snel oplossen van deze obstakels. Daarmee zorgen zij dat het team de snelheid in de opdracht behoudt. Dit is een wezenlijk verschil met de gebruikelijke stuurgroep die over het algemeen meer vertraagt dan versnelt.
De blinde vlekken
Natuurlijk hebben we ook missers gemaakt en kwamen we er onderweg achter dat we een aantal zaken over het hoofd hadden gezien of onderschat:
Communicatie blijft aandachtspunt
Het werkveld is complex en onoverzichtelijk. In de praktijk hebben we met bijna 50 organisaties te maken en dan veelal met spelers op alle hiërarchische niveaus. Het blijft in de praktijk lastig iedereen te bereiken en bekendheid te geven aan de Versnellingsaanpak. Een combinatie van live bijeenkomsten, “mond-tot-mondreclame”, een website, video’s, accountmanagement en nieuwsbrieven is nog steeds niet afdoende. We leren dat je het verhaal niet voldoende kan blijven herhalen. De ambitie is om van de Versnellingsaanpak een Versnellingsbeweging te maken en daar hebben we iedereen in Flevoland voor nodig.
Middenmanagement meenemen
Op uitvoeringsniveau kennen steeds meer professionals ons, en ook bestuurlijk is er dekking. Wat we echter over het hoofd hebben gezien is dat het van belang is het middenmanagement mee te nemen: degenen die de professionals aansturen. We hebben gemerkt dat zij medewerkers soms tegengesteld aan de verandering aansturen. Leiding geven aan de transformatie naar meer kinderen thuis met eventueel ambulante hulp is echt iets anders dan voorheen. Voor deze managers ontwikkelen we nu een leergang “leidinggeven aan transformatie”.
En nu verder
Vanaf het begin stond het doel centraal: meer kinderen zo thuis mogelijk laten opgroeien en minder uithuisplaatsingen. De echte waarde is om gezinnen op een duurzame manier te helpen zodat ze zelf vooruit kunnen. Vooraf hadden we niet verwacht dat we zo veel geconsulteerd zouden worden. Gewoon om even mee te denken, om vertrouwen te tappen of kort te sparren, zodat een zorgprofessional weer zelf verder kan. De energie die ontstaat doordat we met het hele veld bewijzen dat het anders kan en uithuisplaatsingen voorkomen kunnen worden, is weergaloos.
Dit jaar staat in het teken van borging en bestendiging. We noemen dat normaliseren: aansluiten bij wat gezinnen zelf willen en echt nodig hebben. Ook daarbij komen er ongetwijfeld nog hobbels op ons pad, maar het fundament is stevig. Met ons optimisme hebben we er alle vertrouwen in dat we ook daar weer een oplossing voor vinden.
