Wat is zelforganisatie?

Traditionele werkwijzen, rollen en manieren van aansturen werken niet meer in deze snel veranderende wereld. Steeds meer organisaties ontdekken zelforganisatie en zelforganiserende teams.

Zelforganisatie wordt ingezet bij een agile organisatie

Aan de slag met zelforganiserende teams?

Wat is een zelforganiserend team?

Zelforganiserende teams heb je in verschillende soorten en maten. Je hebt teams die volledig zelforganiserend zijn en ook zaken als recruitment, beoordelen en belonen zelf regelen. Je hebt ook teams die dit aan bijvoorbeeld HR overlaten, maar wel zonder manager opereren. Een zelforganiserend team is in de basis een team dat werkt vanuit een (team)purpose, met duidelijke kaders en de autonomie om zelf te bepalen hoe het zijn taak het beste uitvoert.

De voordelen van zelforganisatie

Zelforganisatie heeft twee grote voordelen. Onderzoek toont aan dat mensen die meer autonomie in hun werk ervaren ook meer welzijn ervaren. Hoe groter de invloed die medewerkers hebben op hun eigen werkindeling, werkzaamheden en aanpak, hoe gelukkiger ze in hun werk zijn. En gelukkige medewerkers zorgen weer voor een hogere productiviteit (37% bij salesmensen volgens de Harvard Business Review) en zelfs een hogere aandelenkoers.

Het tweede voordeel is dat zelforganiserende teams beter inspelen op de behoefte van de klant. Zij staan namelijk dichter bij de klant en weten daardoor beter wat een klant nodig heeft dan de manager. Een zelforganiserend team is ook wendbaarder en sneller. Het is niet afhankelijk van de traditionele bureaucratie en beslissingsstructuur.

Is zelforganisatie de oplossing voor ieder team?

Ja en nee. Ja, omdat wij denken dat teams het meest effectief zijn als ze zo veel mogelijk autonoom kunnen handelen. Nee, omdat teams zelf moeten beslissen in welke mate ze zelforganiserend willen werken. Sommige teams vinden het fijn dat er een manager is die regelt dat het doucheputje (een taak die niemand wil doen) wordt opgepakt. Dat er specialisten zijn die de juiste nieuwe collega’s voor je zoeken of die facilitaire zaken voor je regelen. Andere teams willen juist zo veel mogelijk zelf organiseren. Dus ook zelf op zoek naar het ‘perfect fit’-teamlid, zelf de werktijden bepalen en elkaar beoordelen en ook belonen.

Starten met zelforganisatie

Hoe pak je dat nu aan, bepalen of een team zelforganiserend moet zijn of niet? Het simpele antwoord is: gewoon beginnen. Start met één team en bespreek in welke mate zij zelforganiserend willen zijn. Het ingewikkeldere antwoord gaat in op vraagstukken als team purpose, inzicht in resultaten, besluitvormingsproces, overlegstructuur en hoe meerdere teams samen te laten werken. Het antwoord hierop verschilt dus ook enorm per team. Gelukkig hoef je het wiel niet opnieuw uit te vinden en zijn er sociale technologieën als Agile en Sociocratie 3.0 die je in dit proces kunnen ondersteunen. Het helpt ook om met een ervaren coach aan de slag te gaan. Iemand die het team kan helpen om zelf het antwoord vinden. Het juiste antwoord ligt namelijk altijd bij het team zelf.